Đúng tròn 3 năm 6 tháng, kể từ ngày 21 tháng 8 năm 2009, Chỉ thị 04 được UBND thành phố Hội An ban hành với nội dung “tạm thời ngừng khai thác, kinh doanh, tiêu thụ cua Đá Cù Lao Chàm (Gecarcoidea lalandii) để bảo vệ, khôi phục, tái tạo loài thủy sản này”, cua Đá lại được bày bán trên thị trường địa phương. Tuy nhiên, lần này cua Đá Cù Lao Chàm xuất hiện với tư thế “hiên ngang” hơn, “tự hào” hơn vì trên mai cua có mang nhãn hiệu sinh thái một cách “hãnh diện”.
Hình 1: Rừng và biển Cù Lao Chàm, nơi cua Đá sinh sống và duy trì nòi giống
Hình 2: Cua Đá được dán nhãn sinh thái và bán tại chợ Cù Lao Chàm
Ngày 1 tháng 3 năm 2013, ngày đầu tiên 31 cá thể cua Đá được dán nhãn sinh thái và được bán tại chợ Cù Lao Chàm với giá 500.000 đồng/kg.
Hình 3: Ngư dân Cù Lao Chàm thực hành dán nhãn sinh thái cho cua Đá Cù Lao Chàm
Để được dán nhãn sinh thái mỗi cá thể cua Đá Cù Lao Chàm phải đạt kích thước chiều ngang mai cua không nhỏ hơn 7 cm, không mang trứng. Theo cam kết của Tổ cộng đồng khai thác và bảo vệ cua Đá Cù Lao Chàm, số lượng cá thể dự tính khai thác trong tháng 3 năm 2013 là 1.000 con tương ứng với số lượng nhãn được cấp là 1.000 nhãn.
Hình 4: Cua Đá được kiểm tra kích thước để được dán nhãn sinh thái
Hiện tại, Tổ khai thác và bảo vệ cua Đá Cù Lao Chàm có 18 thành viên. Họ là những người khai thác cua Đá chuyên nghiệp tại Cù Lao Chàm tự nguyện tham gia Tổ và thực hiện quy ước khai thác, bảo vệ cua Đá được xây dựng theo sự đồng thuận của cộng đồng.
Theo kế hoạch trong thời gian từ tháng 3 đến hết tháng 7 năm 2013, tổng số cá thể cua Đá dự tính khai thác là 10.000 con tương ứng với 10.000 nhãn sinh thái được phép ban hành. Tuy nhiên, số lượng 10.000 nhãn sinh thái này sẽ được phân bổ theo từng tháng khác nhau, dựa vào kết quả hoạt động giám sát dán nhãn sinh thái ghi chép được trong mỗi tháng.
Hình 5: Cua Đá đạt tiêu chuẩn quy định sẽ được dán nhãn sinh thái
Ngày 28 tháng 2 năm 2013, phiên họp thường kỳ của Tổ Khai thác và Bảo vệ cua Đá Cù Lao Chàm được tổ chức tại Trung tâm Du lịch xã, đã thảo luận, thống nhất và kiến nghị UBND xã cho phép ban hành 1.000 nhãn sinh thái dự tính cho việc khai thác trong tháng 3 năm 2013 với các thông số quy định bao gồm số lượng cá thể tối đa được khai thác là 1.000 con; kích thước tối thiểu của cá thể khai thác được tính theo chiều ngang mai cua là 7 cm; cua không mang trứng. Cua khai thác về được tập trung tại nhà tổ trưởng để kiểm tra, cân, đo và dán nhãn sinh thái trong thời gian từ 7 – 8 giờ sáng mỗi ngày. Các cá thể cua Đá không đủ tiêu chuẩn sẽ bị giữ lại và được phóng thích về lại môi trường tự nhiên tại Hòn Tai và Hòn Mồ – Ngân hàng cua Đá Cù Lao Chàm. Số lượng cua Đá phóng thích sẽ được quy đổi thành số nhãn sử dụng. Vì vậy các thành viên của Tổ khai thác và bảo vệ cua Đá Cù Lao Chàm phải hết sức thận trọng khi khai thác cua Đá, và phải chọn lựa cua Đá đúng tiêu chuẩn để bắt, nếu không họ sẽ bị trừ vào lượng cua Đá được quyền khai thác trong tháng. Cua Đá không dán nhãn sinh thái xuất hiện trên thị trường Cù Lao Chàm là cua Đá bất hợp pháp.
Hình 6: Cua Đá Cù Lao Chàm là cua Đá có dán nhãn sinh thái và là hợp pháp tiêu thụ tại địa phương
Hàng tháng vào những ngày cuối, trên cơ sở kết quả giám sát, Tổ khai thác và bảo vệ cua Đá Cù Lao Chàm sẽ họp thảo luận, thống nhất và kiến nghị UBND xã cho phép số lượng nhãn sinh thái được ban hành; kích thước cá thể được bắt và giá bán cua Đá trong tháng tiếp theo.
Hình 7: Tổ khai thác và bảo vệ cua Đá Cù Lao Chàm
Hình 8: Tổ khai thác và bảo vệ cua Đá họp thường kỳ vào cuối tháng để thảo luận, thống nhất và kiến nghị UBND xã về các thông số quy định khai thác cũng như giá bán cua Đá trong tháng tiếp theo.
Hình 9: Cua Đá không dán nhãn sinh thái là cua Đá bất hợp pháp trên thị trường Cù Lao Chàm
Như vậy, mùa du lịch năm 2013, đến với Cù Lao Chàm du khách sẽ được thưởng thức trở lại hương vị thơm ngon của cua Đá tự nhiên, một đặc sản của địa phương. Tuy nhiên, cua Đá Cù Lao Chàm với nhãn sinh thái trên lưng không chỉ là nguồn tài nguyên quý giá mà còn là kết quả của những nỗ lực lớn từ cộng đồng góp phần bảo vệ và khai thác hợp lý đối tượng này.
Hình 10: Mùa du lịch biển 2013 Cù Lao Chàm đang đến
Hình 11: Xin quý khách chỉ mua những con cua Đá có nhãn sinh thái Cù Lao Chàm
Chung tay gìn giữ nguồn lợi thiên nhiên cho chúng ta hôm nay và con cháu mai sau, quý khách hãy cùng chúng tôi chỉ mua cua Đá Cù Lao Chàm được dán nhãn sinh thái.
Chu Mạnh Trinh – Khu Bảo tồn biển Cù Lao Chàm
